مالکیت فکری یا معنوی مشتمل بر دو قسمت کلی است :
- مالکیت صنعتی
- حقوق مولف ، مصنف و هنرمند
مالکیت صنعتی شعبه ای از حقوق تجارت است که حقوق غیرمادی ناشی از علائم مشخص کننده مانند : اخذ کارت بازرگانی فوری علائم تجاری یا صنعتی و یا خدماتی ، اسم تجاری ، سمبل یا علامت و مشخصات منشاء کالا را مورد مطالعه قرار داده و به حقوق حاصل از خلاقیت و نوآوری از قبیل : ورقه های اختراع ، گواهی اشیاء مصرفی و بالاخره به اشکال و ترسیمات و مسایل راجع به رقابت نامشروع و سوء استفاده از حقوق مالکیت صنعتی می پردازد.
امروزه ، مالکیت صنعتی چه در حقوق داخلی و چه در سطح بین المللی، به علت الزامات بازرگانی بین المللی و روابط اقتصادی کشورها با یکدیگر ، مورد حمایت جدی قرار گرفته و به مخترع مبتکر، و بالاخره به فرد خلاق امکان می دهد که به طور انحصاری از علامت یا اختراع خود استفاده کند و فرد متجاوز به حقوق خود را از طریق حقوقی یا جزایی تحت تعقیب قانونی قرار دهد. ( مواد 528 تا 530 ق. م. اسلامی – تعزیرات )
- مرجع ثبت مالکیت صنعتی ( طرح صنعتی ، اختراعات و علایم تجاری )
وفق ماده 52 قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری ؛ تصدی امور مربوط به مالکیت صنعتی و همچنین نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان جهانی مالکیت معنوی و اتحادیه های مربوط به کنوانسیون های ذی ربط به عهده سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است.
ثبت کلیه موضوعات مالکیت صنعتی ، اعم از اختراع ، علامت ، علامت جمعی و طرح صنعتی نیز توسط اداره مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور انجام می شود. در مواردی که مراجع دیگر به موجب قانون اقدام به بررسی و ثبت می نمایند در صورتی از حمایت ها و امتیازات مذکور در قانون مذکور بهره مند می شوند که حسب مورد مالکیت یا اختراع آن ها در اداره مالکیت صنعتی به ثبت رسیده باشد.
اداره مالکیت صنعتی با استفاده از شیوه های نوین ، دفاتر جداگانه ای برای ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری پیش بینی می کند. ( ماده 53)
لازم به ذکر است ، علائم جمعی در بخش ویژه ای در دفتر ثبت علائم ، ثبت می شود.
اطلاعات موجود در دفاتر ثبت قابل دسترسی همگان بوده و هر شخص می تواند برابر مقررات مندرج در آیین نامه اجرایی ، اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت نماید.
اداره مالکیت صنعتی ، کلیه آگهی های مذکور در قانون فوق را در روزنامه رسمی کشور منتشر خواهد کرد. همچنین اداره مالکیت صنعتی مجاز است هر گونه اشتباه در ترجمه یا نسخه برداری، اشتباه اداری ، اشتباه در اظهارنامه و یا اشتباه در هر یک از ثبت های انجام شده طبق این قانون یا آیین نامه اجرایی را تصحیح کند. ( ماده 56)
اداره مالکیت صنعتی پس از دریافت هر گونه درخواست مبنی بر تمدید مهلت انجام هر اقدامی که در این قانون یا آیین نامه اجرایی آن پیش بینی شده است ، پس از بررسی شرایط موجود می تواند آن را تمدید نماید. این کار پس از اعلام به اشخاص ذی نفع طبق مقررات مذکور در آیین نامه انجام می شود.
اداره مالکیت صنعتی قبل از اعمال اختیارات قانونی ، به طرفی که می خواهد علیه او تصمیم بگیرد فرصت کافی می دهد تا مطالب خود را اعلام نماید. در این صورت هر گونه تصمیم با لحاظ اعلام مذکور اتخاذ می شود.
رسیدگی به اختلافات ناشی از اجراء این قانون و آیین نامه اجرایی آن در صلاحیت شعبه یا شعب خاصی از دادگاه های عمومی تهران می باشد که حداکثر تا شش ماه بعد از تاریخ تصویب این قانون توسط رئیس قوه قضاییه تعیین می گردد.
تصمیمات اداره مالکیت صنعتی توسط اشخاص ذی نفع قابل اعتراض است و دادخواست مربوط باید ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ تصمیم به ذی نفع و یا اطلاع او از آن ، به دادگاه صالح تقدیم گردد.
تجدید نظر خواهی از آراء و نحوه رسیدگی ، تابع مقررات آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی است.
مالکیت فکری یا معنوی مشتمل بر دو قسمت کلی است :
- مالکیت صنعتی
- حقوق مولف ، مصنف و هنرمند
مالکیت صنعتی شعبه ای از حقوق تجارت است که حقوق غیرمادی ناشی از علائم مشخص کننده مانند : اخذ کارت بازرگانی فوری علائم تجاری یا صنعتی و یا خدماتی ، اسم تجاری ، سمبل یا علامت و مشخصات منشاء کالا را مورد مطالعه قرار داده و به حقوق حاصل از خلاقیت و نوآوری از قبیل : ورقه های اختراع ، گواهی اشیاء مصرفی و بالاخره به اشکال و ترسیمات و مسایل راجع به رقابت نامشروع و سوء استفاده از حقوق مالکیت صنعتی می پردازد.
امروزه ، مالکیت صنعتی چه در حقوق داخلی و چه در سطح بین المللی، به علت الزامات بازرگانی بین المللی و روابط اقتصادی کشورها با یکدیگر ، مورد حمایت جدی قرار گرفته و به مخترع مبتکر، و بالاخره به فرد خلاق امکان می دهد که به طور انحصاری از علامت یا اختراع خود استفاده کند و فرد متجاوز به حقوق خود را از طریق حقوقی یا جزایی تحت تعقیب قانونی قرار دهد. ( مواد 528 تا 530 ق. م. اسلامی – تعزیرات )
- مرجع ثبت مالکیت صنعتی ( طرح صنعتی ، اختراعات و علایم تجاری )
وفق ماده 52 قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری ؛ تصدی امور مربوط به مالکیت صنعتی و همچنین نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان جهانی مالکیت معنوی و اتحادیه های مربوط به کنوانسیون های ذی ربط به عهده سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است.
ثبت کلیه موضوعات مالکیت صنعتی ، اعم از اختراع ، علامت ، علامت جمعی و طرح صنعتی نیز توسط اداره مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور انجام می شود. در مواردی که مراجع دیگر به موجب قانون اقدام به بررسی و ثبت می نمایند در صورتی از حمایت ها و امتیازات مذکور در قانون مذکور بهره مند می شوند که حسب مورد مالکیت یا اختراع آن ها در اداره مالکیت صنعتی به ثبت رسیده باشد.
اداره مالکیت صنعتی با استفاده از شیوه های نوین ، دفاتر جداگانه ای برای ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری پیش بینی می کند. ( ماده 53)
لازم به ذکر است ، علائم جمعی در بخش ویژه ای در دفتر ثبت علائم ، ثبت می شود.
اطلاعات موجود در دفاتر ثبت قابل دسترسی همگان بوده و هر شخص می تواند برابر مقررات مندرج در آیین نامه اجرایی ، اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت نماید.
اداره مالکیت صنعتی ، کلیه آگهی های مذکور در قانون فوق را در روزنامه رسمی کشور منتشر خواهد کرد. همچنین اداره مالکیت صنعتی مجاز است هر گونه اشتباه در ترجمه یا نسخه برداری، اشتباه اداری ، اشتباه در اظهارنامه و یا اشتباه در هر یک از ثبت های انجام شده طبق این قانون یا آیین نامه اجرایی را تصحیح کند. ( ماده 56)
اداره مالکیت صنعتی پس از دریافت هر گونه درخواست مبنی بر تمدید مهلت انجام هر اقدامی که در این قانون یا آیین نامه اجرایی آن پیش بینی شده است ، پس از بررسی شرایط موجود می تواند آن را تمدید نماید. این کار پس از اعلام به اشخاص ذی نفع طبق مقررات مذکور در آیین نامه انجام می شود.
اداره مالکیت صنعتی قبل از اعمال اختیارات قانونی ، به طرفی که می خواهد علیه او تصمیم بگیرد فرصت کافی می دهد تا مطالب خود را اعلام نماید. در این صورت هر گونه تصمیم با لحاظ اعلام مذکور اتخاذ می شود.
رسیدگی به اختلافات ناشی از اجراء این قانون و آیین نامه اجرایی آن در صلاحیت شعبه یا شعب خاصی از دادگاه های عمومی تهران می باشد که حداکثر تا شش ماه بعد از تاریخ تصویب این قانون توسط رئیس قوه قضاییه تعیین می گردد.
تصمیمات اداره مالکیت صنعتی توسط اشخاص ذی نفع قابل اعتراض است و دادخواست مربوط باید ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ تصمیم به ذی نفع و یا اطلاع او از آن ، به دادگاه صالح تقدیم گردد.
تجدید نظر خواهی از آراء و نحوه رسیدگی ، تابع مقررات آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی است.
آثار ثبت اختراع